Қазақстан Республикасының Ресей Федерациясындағы Елшілігі

Жиынды ашқан Қазақстанның Ресейдегі Елшісі Ермек Көшербаев еліміздің 30 жыл ішінде мемлекеттер ғасырлар бойы бағындыратын жолды игергенін айтты. Ол жас Республиканың өсіп-өркендеуі мен қалыптасуы Тұңғыш Президент – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тұлғасымен тығыз байланысты екенін, дағдарыс жылдарында ол барлық негізгі шешімдерді қабылдап, бағытты белгіледі, соның арқасында Қазақстан көптеген сәтсіздіктер мен қауіптерден аулақ болғанын еске салды. Елші тәуелсіздік алған 30 жыл ішінде еліміз өзін халықаралық қатынастар жүйесінің сенімді, болжамды және бейбітсүйгіш қатысушысы ретінде танытқанын, сенімді стратегиялық әріптес және тату көрші Ресеймен ынтымақтастық ерекше орын алатын көпвекторлы сыртқы саясатты дамытатынын атап өтті.

TALAP қазақстандық қолданбалы зерттеулер орталығының директоры Рахым Ошақбаев посткеңестік елдердің барлығы бірдей ұстанымнан басталғанын, бірақ әрқайсысының даму траекториялары әртүрлі болғанын атап өтті. Ол сатып алу қабілетінің паритеті бойынша жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша Қазақстан Ресейден кейін сенімді түрде екінші орында тұрғанын еске салды. Сапалы экономикалық өсімді растау үшін сарапшы инфрақұрылымға, өнімге, өндіруге, қайта өңдеуге салынған тікелей шетелдік инвестициялардың жалпы ағыны – $376 млрд. көрсеткіш көрсетті. "Сандар – қыңыр нәрсе. Бұл елдің саяси жүйесіне деген сенімді білдіреді", – деп атап өтті Рахым Ошақбаев.

Еуразиялық даму банкінің (ЕАДБ) Интеграциялық зерттеулер орталығының Инвестициялар және сауда департаментінің басшысы Тарас Цукарев Тәуелсіздік жылдарындағы экономикалық өсімнің жоғары көрсеткіштеріне тоқталды. "Қазақстанның нақты жалпы ішкі өнімі 1991 жылғы деңгейден 2,4 есе асып түсті. Әлеуметтік көрсеткіштер айтарлықтай жақсарды: табысы кедейлік шегінен төмен халықтың үлесі 2001 жылғы 46,7%-дан 2020 жылы 5,3%-ға дейін төмендеді. Өмір сүру ұзақтығы 64-тен (1995) 71-ге (2021) дейін өсті – бұл өте маңызды секіріс", – деді сарапшы. Оның айтуынша, Қазақстан экономикасының жетістіктері тұрақтылық пен ауқымды мемлекеттік даму бағдарламаларын жүзеге асырудың табысты үйлесімінің нәтижесі болып табылады. Тарас Цукарев елдің "Шығыс-Батыс" желісі бойынша ғана емес, "Солтүстік-Оңтүстік" бағыты бойынша көлік дәліздерін дамытуға да көңіл бөлетініне, ендік және меридиандық бағыттардың ұштасуы сыртқы сауданың қосымша 40% - на дейін беретініне назар аударды.

Қазақстанның транзиттік әлеуеті туралы тақырыпты Азиялық зерттеулер институтының директоры Сұлтан Әкімбеков көтерді. Ол Ұлы Жібек жолы ыдыраған кезден 400 жылға жуық уақыттан кейін Еуразияның көлік дәліздері қалпына келтіріліп жатқанын еске салды. "Қазақстан құрлықтың дәл ортасында орналасқан ел ретінде сыртқы әлеммен сауда-көлік қатынастарының кез келген дамуына объективті түрде мүдделі. Бұл 1990 жылдардағы реформалардың сипатын алдын ала анықтады", – деп атап өтті сарапшы.

Ресей Ғылым академиясының Е.М.Примаков атындағы Әлемдік экономика және халықаралық қатынастар институтының Посткеңестік зерттеулер орталығының сектор меңгерушісі Елена Кузьмина демографиялық аспектіге тоқталды. Ол Қазақстан халқы санының өсуіне және соның салдарынан еңбек нарығына түсетін ауыртпалыққа қарамастан, жұмыссыздық деңгейі посткеңестік кеңістіктегі ең төмен деңгейлердің бірі екенін атап өтті. Оның айтуынша, ел билігі туындаған мәселелерді анық көріп отыр және Президенттің қоғамдық талқылауға ұсынған барлық бастамаларының сәтті жүзеге асуына оң мүмкіндіктері бар.

ҚР Ұлттық экономика министрлігі жанындағы Басқару кеңесінің төрағасы Олжас Құдайбергенов Тәуелсіз Қазақстанның 30 жылдық тарихын үш кезеңге бөлді. "Бірінші онжылдықта қираған институттардың орнына іс жүзінде нөлден жаңалары құрылды. Екінші онжылдықта мұнай бағасының жоғары болуы әлеуметтік шығындарды ұлғайтуға мүмкіндік берді. Үшінші онжылдықта Қазақстан шикізатқа тәуелділіктен арылу міндетін қойды, бұл шикізаттық емес секторларға инвестицияның өсуін түсіндіреді", – деді ол. Сондай-ақ сарапшы Қазақстан мен Ресей экономикаларының өзара жоғары тәуелділігін еске салды, осыған байланысты республика солтүстік көршісінің табысты және тұрақты дамуына мүдделі.

Ресей Сыртқы істер министрлігі Мәскеу мемлекеттік халықаралық қатынастар институтының (университет) Еуразиялық зерттеулер орталығының директоры Иван Сафранчук 30 жыл бұрын өзекті болған даму рецептерін қазіргі жағдайда қолдану қиын екенін ескертті. "Қазіргі әлемде көптеген қарама-қайшылықтар бар, тепе-теңдікті таба білу керек, ал Қазақстан мұны қалай жасауға болатынының сәтті үлгісін көрсетіп отыр. Аймақта түбегейлі шешімдердің мысалдары бар, бірақ олар аз дәрежеде өзін ақтады", – деп атап өтті сарапшы. Оның пікірінше, қазір әлем дамушы елдер үшін 20-30 жыл бұрынғыға қарағанда қолайлы бола бастады, осыған байланысты Қазақстан мен Ресей өзгеріп жатқан әлемде адаспау және өркениеттің алдыңғы қатарында қалу үшін мәселелерді бірлесіп шешуге мәжбүр болады.

"Экономика жоғары мектебі" ұлттық зерттеу университеті жанындағы Еуропалық және халықаралық кешенді зерттеулер орталығының сарапшысы Мирас Жиенбаев Қазақстан табысының құрамдас бөліктері – жарқын идеялар, даму мақсаттары мен міндеттерінің айқын тұжырымы, салауатты жетістігін атады. Оның пікірінше, кешегі кеңестік кезеңмен байланысы жоқ Тәуелсіздік буынының көбеюі Қазақстан-Ресей қарым-қатынасы мен Еуразиялық күн тәртібін жаңа деңгейге көтеруге ықпал етеді.

Дөңгелек үстел барысында сарапшылар Қазақстан феноменін және оның қазіргі даму кезеңіндегі жетістіктерінің құпиясын жан-жақты түсіндіруге әрекет жасады. Олардың пікірінше, егеменді даму жылдарында еліміз бәсекеге қабілетті экономикалық жүйе құрып, конфессияаралық бейбітшілік пен азаматтық келісімді қамтамасыз етудің тиімді үлгісін қалыптастырды, сол арқылы бүкіл посткеңестік кеңістікте тұрақты және табысты мемлекеттің үлгісіне айналды.